1.8. Kilka słów o ki

Koncepcja ki jest jedną z najtrudniejszych koncepcji związanych z filozofią i praktyką Aikido. Ponieważ słowo „Aikido” oznacza coś w rodzaju „droga harmonii z ki,” nikogo nie dziwi, że wielu aikidoków jest zainteresowanych zrozumieniem, czym jest właściwie jest ki. Etymologicznie, słowo „ki” pochodzi od chińskiego „ chi .” W chińskiej filozofii, chi było czymś, co odróżniało świat żywy od świata rzeczy martwych. Ale wraz z rozwojem chińskiej filozofii, termin chi zyskał szerszy zakres znaczenia i interpretacji. Według niektórych, chi służyło jako podstawowe wyjaśnienie istnienia materii -- metafizyczny „materiał,” z którego wszystko jest zrobione. Różnice pomiędzy przedmiotami nie polegały na tym, że jedne rzeczy miały posiadać chi a inne nie, ale raczej na zasadzie (li , po japońsku -- ri) która określała, jak chi było zorganizowane i jak funkcjonowało (ten punkt widzenia nosi cechy podobieństwa z metafizyką antycznej Grecji).

Współcześni aikidocy mniej interesują się historyczną koncepcją ki, niż tym, czy termin „ki” oznacza coś realnego, i jeżeli tak, to co on oznacza. Były już próby zademonstrowania obiektywnego istnienia ki, jako czegoś w rodzaju „energii” lub „czegoś,” co płynie przez ciało (szczególnie przez specjalne kanały, nazywane „meridianami”). Nie udało się dotychczas rzetelnie wykazać istnienia ki. Tradycyjna medycyna chińska odwołuje się do ki/chi jako do bytu teoretycznego, i niektóre terapie bazujące na nim dawały w leczeniu efekty lepsze od placebo, ale jest możliwe, że efektywność tych terapii da się lepiej wyjaśnić przy pomocy innych teorii niż poprzez istnienie ki. Wielu ludzi twierdzi, iż odpowiednie formy ćwiczeń lub koncentracji umożliwia im czucie ki przepływającego przez ich ciała. Ponieważ tego typu doświadczenia są subiektywne, nie stanowią obiektywnego dowodu na istnienie ki . Anegdotyczne właściwości terapeutyczne różnych praktyk związanych z ki również nie stanowią obiektywnego dowodu na istnienie ki; opowieści nie stanowią takiego dowodu, jakim są wyniki wiarygodnie przeprowadzonych badań. Jednak, być może, ki istnieje jako obiektywne zjawisko, lecz wciąż brakuje na to wiarygodnego dowodu.

Istnieją aikidocy, którzy twierdzą, że są w stanie zademonstrować (obiektywne) istnienie ki poprzez różne wyczyny. Jeden z nich, bardzo popularny, to tak zwane „niezginalne ramię.” W tej sztuczce jedna osoba wyciąga rękę, a druga próbuje ją zgiąć. Pierwsza osoba najpierw zaciska rękę w pięść i napina mięśnie. Zgięcie ręki przez drugą osobę jest zazwyczaj możliwe. Następnie, pierwsza osoba rozluźnia rękę (ale pozostawia ją wyciągniętą) i „rozszerza ki” (ponieważ „rozszerzanie ki” nie jest czymś, co nowicjusze wiedzą jak zrobić, chodzi mniej więcej o to, aby wyobrażać sobie, że ramię jest ognistą rurą, przez którą płynie woda, lub inne, podobne porównanie). Tym razem okazuje się, że ramię jest (o wiele) trudniejsze do zgięcia. Sugerowane wnioski są takie, że to właśnie siła ki jest odpowiedzialna za tą różnicę. Jednak, istnieją inne wyjaśnienia używające pojęć fizycznych (lub, być może, psychologicznych), które są w stanie w pełni wytłumaczyć to zjawisko (minimalne zmiany w pozycji ciała na przykład). W dodatku fakt że trudno jest oddzielić „zakłócenia” i oczekiwania uczestników takich pokazów czyni je jeszcze bardziej podważalnymi w sensie dawania wiarygodnego dowodu na istnienie ki.

Nie wszyscy aikidocy wierzą, że ki jest czymś w rodzaju „substancji” lub „energii.” Dla niektórych, ki jest czymś w rodzaju idei „in blanco,” która zawiera takie pojęcia, jak zamiary, wolę i uwagę. Jeżeli ktoś unika widzenia ki jako substancji, która może być rozszerzona w sensie dosłownym, rozszerzanie ki oznacza przyjęcie pozytywnego podejścia w sensie fizycznym i psychicznym. W ten sposób osiąga się maksymalną efektywność i elastyczność w ruchu, co z kolei daje lepsze efekty w wykonywaniu technik i poczuciu, że ćwiczymy z partnerem.

Niezależnie od tego, czy wybiera się realistyczne czy anty-realistyczne podejście do kwestii obiektywnego istnienia ki, może istnieć pewne podejrzenie, że Aikido to coś więcej niż tylko fizyczne oddziaływanie na ciało innej osoby. Aikido wymaga wyczucia takich rzeczy jak czas, ruch, równowaga, szybkość oraz siła ataku, i w szczególności na psychiczny stan partnera (lub atakującego).

Dodatkowo, do punktu w którym uznajemy, że Aikido jest ono czymś więcej niż uzyskiwanie fizycznej kontroli nad innymi, mogą powstawać wątpliwości dotyczące tego, czy rozwijanie pozytywnego fizycznego i psychologicznego podejścia jest istotną częścią Aikido. Znów, można chcieć lub nie chcieć opisywać ten rozwój pozytywnego podejścia w sensie ki