REPORTAŻ [ franc.], gatunek twórczości dziennikarskiej; zapis faktów znanych autorowi z własnych obserwacji lub ze źródłowych dokumentów, zwykle łączy informację z próbą interpretacji przedstawionych zjawisk, rzadziej z ich jednoznaczną oceną; ukształtowany w prasie jako odrębny gatunek pod koniec XIX w.; rozwój techniki spowodował powstanie innych form reportażu: reportażu filmowego, reportażu dźwiękowego, fotoreportażu; ze względu na temat rozróżnia się odmiany: reportaż społeczny, obyczajowy, podróżniczy, polit, wojenny, sądowy, sportowy; reportaż literacki zbliża się niekiedy do form narracji fikcjonalnej - powieściowej lub nowelistycznej.
1. przypisy do tekstu, do dzieła literackiego, zawierające zwykle objaśnienia form językowych oraz informacje rzeczowe dotyczące osób, zdarzeń, faktów historycznych itp., dodawane przez autora lub wydawcę;
2. artykuł publicystyczny, wypowiedź, omawiające aktualne wydarzenia polityczne, gospodarcze, kulturalne
3. wypowiedź, uwaga, najczęściej krytyczna lub złośliwa, wypowiadana o kimś, o czymś <łac. commentarius> Źródło: "Słownik wyrazów obcych"PWN
PUBLICYSTYKA [ niem. < łac.], wypowiedzi na aktualne w danym momencie tematy polit., społ., kult. itp.; interpretuje i ocenia fakty z przyjętego punktu widzenia, zmierza do kształtowania opinii publ.; publicystyka pozaprasowa to przede wszystkim traktaty, rozprawy, polemiki, pisma ulotne; dzieje publicystyki sięgają początków piśmiennictwa (retoryka rzym.), a szerokie jej oddziaływanie umożliwił wynalazek druku; wraz z rozwojem prasy ukształtowała się publicystyka prasowa (artykuł, felieton, kronika, reportaż, wywiad, polemika itp.), a rozwój radia i telewizji przyniósł nowe formy wypowiedzi publicyst.; elementy publicystyki przenikają do literatury pięknej oraz do innych rodzajów twórczości, np. filmu, plastyki (kronika filmowa, niektóre rodzaje plakatu, karykatury itd.); publicystyka jest klasyfikowana zależnie od dziedziny, której dotyczy ( polit., ekon., społ., kult., naukowa).
FELIETON [ franc.], krótki utwór publicyst.-dziennikarski na tematy polit, społ., obyczajowe i kult., napisany w sposób lekki i efektowny, utrzymany w osobistym tonie; gatunek wprowadzony w XVIII w. na łamach franc. " Journal des Debats"; zwykle umieszczany na stałej kolumnie, zw. kolumną felietonową; odmiany: tzw. powieść felietonowa (E. Sue), kronika ( np. Kroniki tygodniowe B. Prusa w "Kurierze Warszawskim"); w XX w. rozwinęły się nowe formy: f. radiowy, film. i telewizyjny. Za mistrzów współczesnego f. uchodzą A. Słonimski i S. Kisielewski
Wywiad
(angielskie interwiew), odmiana gatunku dziennikarskiego, którego istotę stanowi rozmowa przeprowadzona przez dziennikarza z człowiekiem reprezentującym swoją osobowość lub czyjąś ideę, np. wywiad z politykiem, uczonym itp. Składa się z celowo sformułowanych krótkich pytań przygotowanych wcześniej wg planu. Prowadzący wywiad musi pilnować zwartości i koncentracji wypowiedzi swego rozmówcy, pozostawiając mu jednocześnie swobodę w rozwijaniu tematów, być niejako w cieniu rozmówcy i uzyskanych odpowiedzi, np. na temat szczegółów biograficznych, wspomnień, wrażeń z podróży, planów, poglądów na określoną sprawę.
Wywiad może być fragmentem reportażu w TV, w radiu i na łamach prasy. Literacką odmianą tej dziennikarskiej formy wypowiedzi są książki powstające na podstawie długotrwałych, wielokrotnych rozmów, np. A. Wata Mój wiek, R. Burgina Rozmowy z J.L, Borgesem, A. FiutaRozmowy z Cz, Miłoszem, S. NowickiegoPół wieku czyśćca. Rozmowy z T. Konwickim, stanowiące odmianę dokumentu lit. Źródło: "Wielka Internatowa Encyklopedia Multimedialna".
SATYRA [łac.]:
1) kategoria ideowo-artyst. określająca kryt, ośmieszający sposób przedstawienia rzeczywistości w utworze, polegający na celowej deformacji jej obrazu (karykatura, groteska); przejawia się w utworach o różnej przynależności gatunkowej;
2) gatunek poet. obejmujący utwory ośmieszające, piętnujące negatywne przejawy życia społ., obyczajowego, polit.; w formie zbliżona do gawędy lub rozprawy moralizatorskiej, o określonych rygorach kompozycyjnych, stylistycznych i wersyfikacyjnych; przedstawia zjawiska ogólnoludzkie lub konkretne, niekiedy służy celom ideowym, polemicznym, dydaktycznym; ukształtowana w literaturze rzym. ( Lucyliusz, Horacy, Persjusz, Juwenalis), w czasach nowoż. uprawiana do XVIII w., rozkwit przeżywała w epoce klasycyzmu: N. Boileau, A. Pope, J. Dryden; w poezji poi. rozwinięta przez K. Opalińskiego, A. Naruszewicza, I. Krasickiego. Źródło: "Nowa encyklopedia powszechna PWN"